Asset Publisher
Surowiec do wszystkiego
W erze szkła, aluminium i krzemu można by odnieść wrażenie, że drewno jest passé. Nic bardziej mylnego! Gdziekolwiek się znajdziemy, na pewno wokół nas będzie wiele przedmiotów, które nie powstałyby bez użycia drewna.
Szacuje się, że współcześnie ma ono ok. 30 tys. zastosowań: drewno i materiały drewnopochodne są wykorzystywane m.in. w budownictwie, górnictwie, energetyce, do produkcji maszyn rolniczych i przemysłowych, podłóg, mebli, płyt, papieru i opakowań, narzędzi, instrumentów muzycznych, sprzętu sportowego, zabawek czy materiałów biurowych.
Szacuje się, że współcześnie drewno ma ok. 30 tys. zastosowań
Pochodzenie, sposób pozyskania i właściwości fizyczne drewna sprawiają, że jest najbardziej naturalnym i przyjaznym materiałem, który wykorzystujemy na tak wielką skalę. Jest niezbędnym elementem modnego dziś życia w stylu „eko", w harmonii z naturą i w zdrowiu. W obliczu zmian klimatycznych ważne jest też to, że nie tylko żywe drzewa wiążą znaczne ilości dwutlenku węgla. Wielkim magazynem CO2 są również produkty z drewna.
Im bardziej rozwinięta i nowoczesna gospodarka, tym więcej drewna potrzebuje. W ciągu ostatnich dwóch dekad zużycie drewna w naszym kraju wzrosło aż dwuipółkrotnie. W 1990 r. Polak przeciętnie zużywał rocznie równowartość 0,4 m sześc. drewna okrągłego, a obecnie – ponad 1 m sześc. Można się spodziewać, że ten wskaźnik jeszcze bardziej wzrośnie – do wartości podobnych jak w innych krajach europejskich (Niemiec zużywa rocznie średnio 1,7 m sześc. drewna, Czech – prawie 1,5 m sześc., Włoch– 1,1 m sześc.).
Dowiedz się więcej o drewnie z książki „Naturalnie, drewno!" (PDF)
Asset Publisher
Zbiór nasion lipy na plantacji nasiennej
Zbiór nasion lipy na plantacji nasiennej
Lipa to jedno z najbardziej rozpoznawalnych drzew w Polsce. Kojarzy się z cieniem
w upalne dni, miodem o wyjątkowym smaku i szumem liści w parkach czy alejach. Ma też duże znaczenie przyrodnicze również w lasach – daje pożytek pszczołom, ptakom i owadom,
a w miastach pomaga oczyszczać powietrze. Żeby jednak mogła być sadzona w nowych miejscach, potrzebne są nasiona, z których wyrosną zdrowe młode drzewa.
Co to jest plantacja nasienna?
Plantacje nasienne to specjalnie zakładane powierzchnie leśne, których głównym celem jest produkcja wysokiej jakości materiału rozmnożeniowego nasion, a następnie sadzonek na szkółce leśnej. Zakłada się je z wyselekcjonowanych drzew pochodzących
z najlepszych populacji, aby zachować cenne cechy gatunku, takie jak odporność na choroby, szybki wzrost czy wysoka wartość drewna. Dzięki temu plantacje nasienne odgrywają kluczową rolę w hodowli lasu i zapewniają trwałość oraz różnorodność genetyczną drzewostanów.
Kiedy dojrzewają nasiona lipy?
Lipa kwitnie wczesnym latem, najczęściej w czerwcu i lipcu. Jej kwiaty są chętnie odwiedzane przez pszczoły i inne owady. Z kwiatów powstają małe, kuliste owoce – orzeszki, które dojrzewają od końca sierpnia aż do października. Najlepszy moment na zbiór to chwila, gdy owoce są już twarde, szarobrązowe i łatwo odchodzą od gałązek.
Jak zbiera się nasiona lipy?
Zbiór nasion lipy można prowadzić na dwa sposoby:
- Zbiór dojrzały – przeprowadzany późnym latem lub jesienią, gdy owoce lipy w pełni dojrzeją i brunatnieją. Nasiona uzyskane tą metodą mają naturalnie wykształcone tkanki i nadają się bezpośrednio do dalszej obróbki.
- Zbiór na zielono – wykonywany wcześniej nasiona w stanie dojrzałości morfologicznej, kiedy mają zielone zabarwienia, z przeznaczeniem do natychmiastowego wysiewu lub dołowania celem skrócenia okresu przygotowania do kiełkowania.
Na plantacjach stosuje się różne sposoby zbioru nasion:
- Zbieranie ręczne – owoce zrywa się bezpośrednio z drzew albo strząsa na specjalne płachty.
- Zbieranie mechaniczne – używa się maszyn potrząsających gałęziami,
co przyspiesza pracę. - Zbieranie z ziemi – mniej polecane, bo owoce mogą być zabrudzone, zepsute i uszkodzone.
Co dzieje się z nasionami po zbiorze?
Świeżo zebrane nasiona lipy nie kiełkują od razu – muszą „odpocząć”. Ten proces nazywa się stratyfikacją. Polega na tym, że nasiona przechowuje się przez kilka miesięcy
w chłodnym i wilgotnym środowisku, np. w piasku. Dopiero po takim przygotowaniu mogą zostać wysiane w szkółkach, gdzie wykiełkują i dadzą początek młodym sadzonkom.
Dlaczego to takie ważne?
Dzięki zbiorowi nasion na plantacjach nasiennych można mieć pewność, że przyszłe pokolenia lip będą zdrowe i odporne. To gwarancja, że w parkach, przy drogach czy w nowych lasach będą rosły piękne, długowieczne drzewa. Plantacje nasienne pozwalają też chronić bioróżnorodność i zapewniają stałe źródło nasion bez konieczności niszczenia naturalnych stanowisk lipy.
Podsumowanie
Zbiór nasion lipy na plantacjach nasiennych to praca wymagająca cierpliwości i wiedzy o przyrodzie. Dzięki niej jednak możemy cieszyć się tymi niezwykłymi drzewami w kolejnych pokoleniach. A każde drzewo lipy to nie tylko cień i ozdoba krajobrazu, ale też schronienie dla ptaków, pokarm dla pszczół i symbol polskiej tradycji.
Nadleśnictwo Leżajsk posiada plantację nasienną lipy drobnolistnej, która została założona w 1992 roku. Od ponad trzech dekad stanowi ona cenne źródło materiału rozmnożeniowego tego gatunku. W roku bieżącym przeprowadzono zbiór nasion na zielono, uzyskując 50 kg surowca. Z tej ilości 20 kg przeznaczono na potrzeby własne nadleśnictwa, natomiast 30 kg trafiło do sprzedaży, wspierając tym samym produkcję sadzonek także poza granicami nadleśnictwa. W planie jest jeszcze zbiór na sucho w ilości ok. 20 kg nasion. Nadleśnictwo Leżajsk wychodząc naprzeciw oczekiwaniom lokalnej społeczności zorganizowało zajęcia z edukacji przyrodniczo – leśnej. Nauczyciele i młodzież z LO Chrobry w Leżajsku została zapoznana z morfologią, biologią i ekologią lipy drobnolistnej oraz zasadami prowadzenia zbiorów na plantacjach nasiennych.
Dzięki funkcjonowaniu plantacji nasiennej lipy w Nadleśnictwie Leżajsk możliwe jest zapewnienie trwałości i jakości zasobów tego szlachetnego gatunku, który odgrywa ważną rolę
w ekosystemach leśnych, a także w krajobrazie kulturowym Polski.
Tekst. D. Gaik
Fot. D. Gaik
