Asset Publisher
Użytkowanie Lasu
Użytkowanie lasu to korzystanie z jego zasobów – pozyskanie drewna, zbiór płodów runa leśnego, zbiór roślin lub ich części dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego, pozyskanie choinek, eksploatacja kopalin i wiele innych. Leśnicy umożliwiają społeczeństwu korzystanie z darów lasu, ale w sposób zapewniający mu trwałość.
Rozmiar pozyskania drewna określony jest w planie urządzenia lasu, który sporządzany jest dla każdego nadleśnictwa na 10 lat. Zapewnia on pozyskiwanie drewna w granicach nie tylko nie przekraczających możliwości produkcyjnych lasu, ale również systematycznie zwiększających zapas drewna pozostającego w lasach, tzw. zapas na pniu. Krótko mówiąc, leśnicy prowadzą w lasach gospodarkę w sposób zapewniający ich trwałość i możliwość biologicznego odtwarzania.
O wielkości pozyskania drewna decyduje tzw. etat cięć, określony w każdym planie urządzenia lasu. Jest to ilość drewna możliwa do wycięcia w określonych drzewostanach na określonej powierzchni w okresie 10 lat, które obejmuje plan. Dzięki temu, że etat jest niższy niż przyrost drewna w tym samym okresie, następuje stały wzrost zapasu „drewna na pniu" (w Polsce pozyskuje się ok. 55 proc. przyrostu). Ocenia się, że zasobność polskich lasów wynosi obecnie ponad 2,049 mld m sześć. drewna.
Pozyskane drewno pochodzi z:
-cięć rębnych – usuwania z lasu drzewostanów „dojrzałych"; ich podstawowym celem jest przebudowa i odtworzenie drzewostanów;
-cięć pielęgnacyjnych (czyszczeń i trzebieży) – usuwania z lasu części drzew uznanych za niepożądane i szkodliwe dla pozostałych drzew i wartościowych elementów drzewostanu;
-cięć niezaplanowanych – są one konsekwencją wystąpienia klęsk żywiołowych w lasach,
Lasy Państwowe w coraz większym stopniu mechanizują prace leśne. W lesie pracuje coraz więcej maszyn, takich jak harwestery i forwardery. Podnoszą one ergonomię i wydajność prac z pozyskania drewna. Maszyny te są własnością jednostek LP lub zakładów usług leśnych, wykonujących zadania na zlecenie LP.
Darami lasu są także bardzo chętnie zbierane przez nas grzyby, których w polskich lasach rośnie ponad 1000 jadalnych gatunków.
W lasach zbieramy również owoce borówki czernicy (zwanej czarną jagodą), borówki brusznicy, jeżyny, maliny, róży, głogów, jarząbu pospolitego (popularnej jarzębiny czerwonej), żurawiny, bzu czarnego, orzechów laskowych i wiele innych, których nie sposób tutaj wymienić. Warto pamiętać, że te wszystkie płody leśne każdy może swobodnie zbierać na własne potrzeby, oczywiście w sposób nie powodujący niszczenia grzybni, roślin i innych elementów środowiska przyrodniczego, w którym one występują.
Las wielu z nas kojarzy się z drzewkami bożonarodzeniowymi. Co roku do polskich domów na święta trafia ponad 200 tys. choinek z Lasów Państwowych. Pochodzą one ze specjalnie prowadzonych plantacji choinkowych lub z cięć pielęgnacyjnych wykonywanych w drzewostanach świerkowych. Obok świerka coraz większym zainteresowaniem cieszą się choinki sosnowe, które pozyskiwane są przy okazji wykonywania cięć pielęgnacyjnych w uprawach i młodnikach.
Zestawienie pozyskania w Nadleśnictwie Leżajsk na lata od 2012 do 2021.
Zadania obligatoryjne
1. Pozyskanie drewna w ilości : 740 739 m3 grubizny netto,
w tym:
a) etat cięć w użytkowaniu rębnym : 414 544 m3 grubizny netto
b) etat cięć w użytkowaniu przedrębnym: 11 248,06 ha
o miąższości szacunkowej: 326 195 m3 grubizny netto
Zestawienie etatów wchodzących w skład etatu użytków głównych.
cięcia rębne 493 544 m3 brutto
cięcia przedrębne 408 081 m3 brutto
łącznie 901 625 m3 brutto
Realizacja cięć przedrębnych będzie się odbywać na podstawie wskazań gospodarczych zawartych w opisach taksacyjnych oraz danych zawartych w wykazie drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego.
czyszczenia późne 434,75 ha
trzebież wczesna 1 664,31 ha
trzebież późna 9 149,00 ha
Razem 11 248,06 ha
Asset Publisher
Zbiór nasion lipy na plantacji nasiennej
Zbiór nasion lipy na plantacji nasiennej
Lipa to jedno z najbardziej rozpoznawalnych drzew w Polsce. Kojarzy się z cieniem
w upalne dni, miodem o wyjątkowym smaku i szumem liści w parkach czy alejach. Ma też duże znaczenie przyrodnicze również w lasach – daje pożytek pszczołom, ptakom i owadom,
a w miastach pomaga oczyszczać powietrze. Żeby jednak mogła być sadzona w nowych miejscach, potrzebne są nasiona, z których wyrosną zdrowe młode drzewa.
Co to jest plantacja nasienna?
Plantacje nasienne to specjalnie zakładane powierzchnie leśne, których głównym celem jest produkcja wysokiej jakości materiału rozmnożeniowego nasion, a następnie sadzonek na szkółce leśnej. Zakłada się je z wyselekcjonowanych drzew pochodzących
z najlepszych populacji, aby zachować cenne cechy gatunku, takie jak odporność na choroby, szybki wzrost czy wysoka wartość drewna. Dzięki temu plantacje nasienne odgrywają kluczową rolę w hodowli lasu i zapewniają trwałość oraz różnorodność genetyczną drzewostanów.
Kiedy dojrzewają nasiona lipy?
Lipa kwitnie wczesnym latem, najczęściej w czerwcu i lipcu. Jej kwiaty są chętnie odwiedzane przez pszczoły i inne owady. Z kwiatów powstają małe, kuliste owoce – orzeszki, które dojrzewają od końca sierpnia aż do października. Najlepszy moment na zbiór to chwila, gdy owoce są już twarde, szarobrązowe i łatwo odchodzą od gałązek.
Jak zbiera się nasiona lipy?
Zbiór nasion lipy można prowadzić na dwa sposoby:
- Zbiór dojrzały – przeprowadzany późnym latem lub jesienią, gdy owoce lipy w pełni dojrzeją i brunatnieją. Nasiona uzyskane tą metodą mają naturalnie wykształcone tkanki i nadają się bezpośrednio do dalszej obróbki.
- Zbiór na zielono – wykonywany wcześniej nasiona w stanie dojrzałości morfologicznej, kiedy mają zielone zabarwienia, z przeznaczeniem do natychmiastowego wysiewu lub dołowania celem skrócenia okresu przygotowania do kiełkowania.
Na plantacjach stosuje się różne sposoby zbioru nasion:
- Zbieranie ręczne – owoce zrywa się bezpośrednio z drzew albo strząsa na specjalne płachty.
- Zbieranie mechaniczne – używa się maszyn potrząsających gałęziami,
co przyspiesza pracę. - Zbieranie z ziemi – mniej polecane, bo owoce mogą być zabrudzone, zepsute i uszkodzone.
Co dzieje się z nasionami po zbiorze?
Świeżo zebrane nasiona lipy nie kiełkują od razu – muszą „odpocząć”. Ten proces nazywa się stratyfikacją. Polega na tym, że nasiona przechowuje się przez kilka miesięcy
w chłodnym i wilgotnym środowisku, np. w piasku. Dopiero po takim przygotowaniu mogą zostać wysiane w szkółkach, gdzie wykiełkują i dadzą początek młodym sadzonkom.
Dlaczego to takie ważne?
Dzięki zbiorowi nasion na plantacjach nasiennych można mieć pewność, że przyszłe pokolenia lip będą zdrowe i odporne. To gwarancja, że w parkach, przy drogach czy w nowych lasach będą rosły piękne, długowieczne drzewa. Plantacje nasienne pozwalają też chronić bioróżnorodność i zapewniają stałe źródło nasion bez konieczności niszczenia naturalnych stanowisk lipy.
Podsumowanie
Zbiór nasion lipy na plantacjach nasiennych to praca wymagająca cierpliwości i wiedzy o przyrodzie. Dzięki niej jednak możemy cieszyć się tymi niezwykłymi drzewami w kolejnych pokoleniach. A każde drzewo lipy to nie tylko cień i ozdoba krajobrazu, ale też schronienie dla ptaków, pokarm dla pszczół i symbol polskiej tradycji.
Nadleśnictwo Leżajsk posiada plantację nasienną lipy drobnolistnej, która została założona w 1992 roku. Od ponad trzech dekad stanowi ona cenne źródło materiału rozmnożeniowego tego gatunku. W roku bieżącym przeprowadzono zbiór nasion na zielono, uzyskując 50 kg surowca. Z tej ilości 20 kg przeznaczono na potrzeby własne nadleśnictwa, natomiast 30 kg trafiło do sprzedaży, wspierając tym samym produkcję sadzonek także poza granicami nadleśnictwa. W planie jest jeszcze zbiór na sucho w ilości ok. 20 kg nasion. Nadleśnictwo Leżajsk wychodząc naprzeciw oczekiwaniom lokalnej społeczności zorganizowało zajęcia z edukacji przyrodniczo – leśnej. Nauczyciele i młodzież z LO Chrobry w Leżajsku została zapoznana z morfologią, biologią i ekologią lipy drobnolistnej oraz zasadami prowadzenia zbiorów na plantacjach nasiennych.
Dzięki funkcjonowaniu plantacji nasiennej lipy w Nadleśnictwie Leżajsk możliwe jest zapewnienie trwałości i jakości zasobów tego szlachetnego gatunku, który odgrywa ważną rolę
w ekosystemach leśnych, a także w krajobrazie kulturowym Polski.
Tekst. D. Gaik
Fot. D. Gaik
