Wydawca treści Wydawca treści

EDUKACJA PRZYRODNICZA

Informacja o zasadach postępowania przy organizowaniu zajęć z zakresu  edukacji leśnej na terenach administrowanych przez Nadleśnictwo Leżajsk

Placówki oświatowe uzgadniają z Nadleśnictwem albo Leśnictwem termin , miejsce  spotkania edukacyjnego,   zakres czasowy i tematykę prelekcji.               

Przed rozpoczęciem zajęć edukacyjnych, strony spisują stosowne   porozumienie  dotyczące  zobowiązań   ( wzór porozumienia stanowi załącznik nr 1).  

Uczestniczący w spotkaniu pracownik Nadleśnictwa,  informuje   uczestników spotkania o potencjalnych zagrożeniach występujących w miejscu prowadzenia zajęć, zasadach pobytu na terenach leśnych.         

Opiekun grupy,  podpisuje   oświadczenie o przyjęciu odpowiedzialności za bezpieczeństwo osób biorących udział w spotkaniu ( wzór oświadczenia stanowi załącznik  nr 2  ), 

W przypadku dłuższego pobytu, uczestnicy zajęć mogą spożywać posiłki, podawane przez firmę cateringową lub przygotowane z produktów przyniesionych przez siebie,  wyłącznie na własne ryzyko.

 

Ścieżka przyrodniczo - edukacyjna

Ostoja bobrowa

Usytuowanie ścieżki edukacyjno - przyrodniczej.

Ścieżka przyrodniczo - edukacyjna usytuowana jest w leśnictwie Jelna, na obrzeżach miasta Leżajska. Trasa ścieżki liczy ok. 4 km i jest przeznaczona wyłącznie do ruchu pieszego. Pokonanie całej trasy i zapoznanie się z jej atrakcjami zajmie, w zależności od celu zajęć i tempa marszu, ok. 2-3 godziny.

Początek ścieżki znajduje się w siedzibie Nadleśnictwa Leżajsk leżącej przy głównej trasie z Leżajska do Sokołowa Młp., przy jej wylocie z Miasta.

Tutaj można zwiedzić ekspozycję spreparowanych zwierząt, posłuchać i przejrzeć multimedialną prezentację 30 gatunków ptaków, oglądnąć fotogramy przyrodnicze prezentujące piękno leżajskich lasów. Są na nich widoki z rezerwatów przyrody, dorodne drzewa, bagna, rozlewiska bobrowe i plantacje nasienne drzew leśnych.

Spreparowane okazy zwierząt to ofiary kłusowników, wypadków drogowych i innych zdarzeń losowych. Są tu tak cenne eksponaty jak: żubr, bieliki, zimorodki, wydry, bóbr, głuszce, cietrzew, czapla biała i inne. W prezentacji multimedialnej, łatwej do odtworzenia na monitorze ekranowym, możemy obejrzeć i posłuchać 30 gatunków ptaków zamieszkujących polskie lasy. Prezentacji fotograficznej towarzyszą głosy wydane przez ptaki w okresie godowym. Zobaczymy tu m.in.: żurawia, bociana, dudka, głuszca, cietrzewia, przepiórkę, ziębę i wiele innych. Słuchając ich melodyjnych głosów, poczujemy się jak wiosną w lesie.

W otoczeniu budynku Nadleśnictwa jest do zobaczenia kilkadziesiąt gatunków drzew i krzewów pochodzących z różnych kontynentów: Azji, Europy, Ameryki Płn. Tutaj też na parkingu można bezpiecznie pozostawić samochód i udać się na pieszą wędrówkę, której trasa rozpoczyna się i kończy właśnie koło budynku Nadleśnictwa. Łatwo tu dojechać od strony Sokołowa Młp., Łańcuta, Stalowej Woli czy Jarosławia. Nadleśnictwo Leżajsk jest również znane w Polsce z szerokiej bazy nasiennej. Funkcjonują tu cenne genetycznie plantacje nasienne drzew leśnych: modrzewia, sosny pospolitej, sosny czarnej, lipy drobnolistnej, olchy czarnej, daglezji, dęba bezszypułkowego i szypułkowego, brzozy brodawkowatej, a także wzorowo zagospodarowana szkółka leśna produkująca wysokiej jakości sadzonki. Po zapoznaniu się z licznymi gatunkami drzew i krzewów rosnących obok siedziby Nadleśnictwa, wychodzimy na szosę wiodącą do Sokołowa Młp. i po przejściu ok. 150 m skręcamy w lewo na oznakowaną ścieżkę. Zaprowadzi nas ona nad niewielki zalew o znamiennej nazwie Floryda. Stąd już kilka kroków nad rzeczkę Jagódka , gdzie od 1992 r. bytują bobry.

 
Ostoje bobrowe -opuszczone.
 

Na wstępie spotykamy opuszczoną ostoję bobrową. Przez kilka lat bobry zamieszkiwały rejon Wyspy Sosnowej. Zbudowały dużą tamę, powstało rozlewisko, a w brzegach wykopały nory mieszkalne.

Na wyspie i na brzegach wycinały dęby, buki, leszczynę. Nie przeszkadzało im sąsiedztwo wypoczywających nad Florydą ludzi, a nawet nocą odwiedzały zalew.

Zalanie terenu nie było jednak korzystne dla rosnących przy strumieniu starych olch, które uschły i trzeba je było usunąć. Po kilku latach, gdy już na brzegach bobry wycięły wszystkie drzewa liściaste, przeniosły się w górę strumienia, budując kolejne tamy. Może po kilku latach znowu tu powrócą.

Obok ostoi umieszczone są dębowe ławy, dla wypoczynku strudzonych wędrowców. Wokół rośnie bór mieszany z sosną i dębem, a w runie z orlicą, borówką czernicą i siódmaczkiem.

Tu możemy usłyszeć leśnych śpiewaków - kosa, drozda, rudzika i ziębę.

Zabezpieczenie leśnych upraw przed zwierzyną. Kolejnym obiektem na trasie ścieżki jest ogrodzona siatką uprawa dębowa. Leśnicy w celu zabezpieczenia młodych drzewek przed zgryzaniem przez sarny i jelenie muszą stosować, m.in. ogrodzenia, które są zdejmowane, gdy sadzonki osiągną ok. 2 m wysokości. Zwierzyna szczególnie lubi zgryzać młode pędy, pączki i listki dębów, buków i jesionów, powodując zahamowanie wzrostu drzewek a nawet ich obumieranie. 

Po drugiej stronie ścieżki znajdują się zamieszkane ostoje bobrowe. Po kilkanaście metrów wzdłuż brzegów sterczą charakterystyczne, zastrugane w ołówek pnie po ściętych drzewach. Cały strumień jest kaskadowo zabudowany całym szeregiem tam. Niektóre z nich mają ponad 20 metrów długości i ok. 2 m wysokości. Są to niezwykle trwałe konstrukcje z gałęzi i mułu, które bobry codziennie konserwują i rozbudowują.

W powstałych rozlewiskach stoją stare olchy, wśród których spokojnie pływają kaczki krzyżówki, cyranki i łyski.

 
Bobry mieszkają tu w norach, do których wejścia znajdują się pod wodą.

Część nor przebiega pod ścieżką i w czasie przechodzenia ludzi, zapada się.

Wiosną i latem bobry odżywiają się głównie roślinnością zielną rosnącą w wodzie i na brzegach. Jesienią ścinają wiele drzew liściastych, z których odcinają konary i zatapiają w wodzie. Są to ich magazyny żywności na zimę. Żywią się wówczas miazgą i łykiem z zatopionych gałęzi. Wiosną przychodzą na świat młode bobry, po 2 -4 od jednej samicy. Po osiągnięciu 3 lat życia muszą one migrować na nowe tereny, gdzie zakładają własne rodziny.

Bobry spełniają ważną rolę w przyrodzie:

- tworzą rozlewiska, w których znajduje środowisko życia wiele gatunków ryb, płazów i ptaków,

- hamują spływ wody, co powoduje podniesienie poziomu wód gruntowych i uwilgotnienie terenu,

- poprzez tamowanie wody zwiększają bezpieczeństwo pożarowe lasów.

Czasem jednak wchodzą w kolizję z interesami człowieka, zalewając grunty rolne i łąki, kopiąc nory w nasypach dróg i groblach stawów lub ścinając cenne gatunki drzew.

 

        

 
Budki lęgowe dla ptaków.

 

Wzdłuż całej trasy ścieżki spotykamy budki lęgowe, trocinowo-betonowe zbudowane wg projektu prof. R. Graczyka z Poznania. Ich częstymi mieszkańcami są: sikory, kowaliki, muchołówki żałobne, pleszki, krętoglowy a w pobliżu osad również szpaki i wróble. Ptaki chętnie korzystają z tych sztucznych dziupli, gdyż naturalnych jest w lesie za mało. Gatunki te nazywamy dziuplakami.

 

Są one bardzo pożyteczne dla lasu, ponieważ niszczą wiele szkodliwych owadów. W tym zakresie wyróżniają się sikory, które dziennie zjadają więcej niż same ważą.

 
Śródleśne bagno.
 

Po kilkudziesięciu metrach dochodzimy do uroczego, śródleśnego bagna. Tutaj z pomostu widokowego możemy podziwiać roślinność bagienną z pałką wodną, trzciną, strzałką wodną.

W wodzie lub na brzegach można zobaczyć zaskrońce i żaby, a do słońca wygrzewające się żmije zygzakowate i jaszczurki zwinki. Jest tu też dużo ptaków wodnych, a na sąsiednich olchach, spostrzegawczy turysta może wypatrzyć misterne gniazdo wilgi (przypominające zawieszony na gałązce koszyk) i usłyszeć jej melodyjne pogwizdywanie. Na grubych, sosnowych konarach często przesiadują myszołowy polujące na myszy i jaszczurki. Tutaj wieczorem w maju możemy posłuchać koncertu żab i być aktywnym uczestnikiem tańca komarów...,

Z pomostu udajemy się linią oddziałową w kierunku szosy. Po drodze spotykamy zbiorowisko roślinne zwane olsem. W górnym piętrze lasu występuje olcha czarna, wśród krzewów znajdujemy kruszynę i jarzębinę, a na skraju trzmielinę. W runie występują kaczeńce, paprocie, psianka.

Gleby są tu żyzne i silnie wilgotne.

Obok oglądamy świerczynę posadzoną na gruncie porolnym. Tworzy ona tak gęsty drzewostan, że w warstwie runa, z powodu braku światła występuje niewiele roślin. Rosną tu tylko mchy, a na obrzeżach szczawik zajęczy.

 

Przed szosą, po lewej stronie oglądamy sztuczne odnowienie bukowe posadzone w starodrzewiu sosnowym. Buk w młodym wieku dobrze znosi ocienienie, dlatego może rosnąc pod innymi drzewami. Po prawej stronie, w uprawie leśnej widzimy dorodne krzaki żarnowca miotlastego - rośliny motylkowej o pięknych złocistożółtych kwiatach.                                       

Obok szosy znajdują się ławy i stoły dla wypoczynku strudzonych wędrowców.

 
Zwierzęta naszych lasów.
 

Na tablicy poglądowej możemy zapoznać się z opisami zwierząt zamieszkujących leżajskie lasy, a występują w nich m. in. jelenie, sarny, daniele, dziki, wilki, lisy, borsuki, oraz wiele gatunków ptaków: sowy, dzięcioły, sikory, muchołówki, kruki, dudki, kosy, drozdy, myszołowy i inne.

                                   

Pamiętajmy, ze zwierzęta są gospodarzami w lesie, a ludzie tylko gośćmi. Dlatego nie płoszmy ich, nie niszczmy gniazd i nie zabierajmy młodych do domu.

Po odpoczynku ruszamy dalej. Przechodzimy przez 80 letni drzewostan, gdzie w runie pospolicie występuje borówka czernica, tak chętnie przez nas zbierana. Dalej spotykamy paśnik do dokarmiania zwierzyny i lizawki, w których podawana jest sól. Zwierzyna leśna w czasie ciężkich, śnieżnych zim wymaga pomocy człowieka. Myśliwi wykładają w paśnikach siano, owies w snopach i liściarkę (to suszone pędy malin, drzew liściastych lub topinamburu), a do korytek umieszczonych obok wsypują ziarno zbóż i żołędzie. Z paśników chętnie korzystają: jelenie, daniele, sarny.

Odnowienia lasu.

Wzdłuż ścieżki spotykamy naturalne odnowienie jodły i buka. Są to gatunki ciężkonasienne i w młodości dobrze znoszą ocienienie. Dlatego też same obsiewają się pod starymi drzewami, tworząc zwarte łany młodych drzewek. Leśnicy stopniowo wycinają dojrzałe drzewa, dopuszczając w ten sposób więcej światła do dna lasu. Po kilkunastu latach, gdy odnowienie naturalne osiągnie kilka metrów wysokości, usuwa się całkowicie drzewa z górnej warstwy i młody las zajmuje miejsce starego.

Obok, na uprawie leśnej widzimy inny sposób zabezpieczenia sadzonek dęba przed zgryzaniem przez zwierzynę - to zakładanie osłonek. Wewnątrz osłonki panuje swoisty mikroklimat (trochę jak w szklarni).

Drzewko nie jest zgryzane i szybciej rośnie, a gdy osiągnie wysokość ponad 1,50 m i zwierzyna nie może już zniszczyć pędu szczytowego, osłonkę zdejmujemy, a wiotkie drzewko przywiązujemy do palika.

Teraz przechodzimy w kierunku dojrzałych drzewostanów dębowo-sosnowych z domieszką buka, graba, brzozy rosnących na siedliskach lasu mieszanego. Tutaj w podszycie pospolicie występuje leszczyna, rzadziej głóg. W runie spotykamy łany konwalii majowej, dąbrówkę rozłogową, a wiosną zawilca gajowego. W starych, próchniejących drzewach dzięcioły wykuwają co roku nowe

dziuple. Tu można zobaczyć dzięcioła czarnego - największego dzięcioła w Polsce oraz inne gatunki dzięciołów - pstre i zielone.

Po drugiej stronie ścieżki oglądamy szybko rosnące, młode daglezje zielone. Jest to gatunek pochodzący z Ameryki Północnej, podobny do naszej jodły. W swojej ojczyźnie osiąga potężne rozmiary, nawet ponad 70 metrów wysokości i ok. 2 metrów średnicy pnia. Obok rośnie młodnik na pożarzysku. Młody las spalił się tutaj ok. 8 lat wcześniej. Na części powierzchni jako pierwsza obsiała się brzoza, która jest gatunkiem lekkonasiennym, pionierskim, a jej nasiona są przenoszone przez wiatr na znaczne odległości. Pozostałą część leśnicy obsadzili sosną, modrzewiem, daglezją i dębem.

Dalej na skrzyżowaniu dróg leśnych stoi pojedynczy dąb, a na nim mała kapliczka Św. Huberta - patrona myśliwych i leśników.

Po lewej stronie ścieżki oglądamy naturalne odnowienie dęba, który również w młodości dobrze znosi częściowe ocienienie. Zbyt gęste, dębowe podrosty muszą być stopniowo przerzedzone, a rosnące nad nim drzewa z czasem usunięte.

Wychodzimy na otwartą przestrzeń. Nad rozległymi uprawami leśnymi trzepocze i śpiewa skowronek borowy zwany lerką. Wtóruje mu świergotek drzewny. W głębi uprawy stoi czatownia myśliwska zwana amboną. Stąd myśliwi przeprowadzają niezbędny odstrzał zwierzyny, aby zachować równowagę pomiędzy ilością zwierzyny, a środowiskiem jej bytowania. Nadmiar zwierzyny mógłby zniszczyć młody las i uprawy rolne. Do odstrzału przeznaczone są sztuki słabe, chore i o zdeformowanym porożu.

Tutaj pod dębami możemy odpocząć i przy pomocy tablicy zapoznać się z najczęściej spotykanymi owadami leśnymi. Jedne z nich są pożyteczne dla lasu, np. mrówka rudnica, biegacze, przekrasek, a inne szkodliwe, niszczące las: brudnica, poproch cetyniak, strzygonia, barczatka, korniki, cetyńce, szeliniak.

Leśnicy podobnie jak rolnicy dojrzałe zboże, ścinają stare drzewa, aby uzyskać zdrowe drewno. W celu tzw. wymiany starego lasu na młody stosuje się określone rodzaje cięć w zależności od żyzności siedliska i składu gatunkowego drzewostanu. Zamieszczona obok tablica obrazuje nam kilka sposobów:

- na siedliskach borowych z sosną, stosuje się tzw. zręby zupełne, gdzie na określonej powierzchni jednorazowo usuwa się wszystkie drzewa dojrzałe, a w ich miejsce sztucznie sadzone są gatunki światłożądne: sosna, modrzew, brzoza.

Na siedliskach żyźniejszych, w lasach liściastych i mieszanych stosowane są tzw. cięcia gniazdowe, polegające na wycięciu niewielkich (kilkanaście arów) powierzchni gniazd i posadzeniu na nich gatunków wymagających ocienienia bocznego - dąb, buk. W osłonie starych drzew rosną kilka, kilkanaście lat. Następnie usuwamy pozostały drzewostan i wprowadzamy gatunki światłożądne.

Na siedliskach bardzo żyznych las odnawia się sam. Rosną tam przede wszystkim gatunki cienioznośne - buk i jodła, które obsiewają się pod okapem starych drzew. W miarę upływu czasu młode drzewka potrzebują coraz więcej światła. Dlatego też stopniowo usuwa się dojrzały drzewostan, stwarzając warunki wzrostu dla nowego pokolenia lasu.

 
Ochrona przeciwpożarowa lasu.
 

Po odpoczynku przechodzimy wzdłuż młodnika sosnowego, który jest poprzecinany pasami przeciwpożarowymi. Zapobiegają one rozprzestrzenianiu się ognia na całą powierzchnię. Pasy są corocznie przeorywane. Zakładamy je również wzdłuż dróg publicznych.

Pożary każdego roku powodują ogromne straty w lasach. Płoną drzewa, krzewy, runo.

W ogniu giną zwierzęta, ptaki, pożyteczne owady i mikroorganizmy glebowe, a ogromne ilości dymu zanieczyszczają powietrze.

Przyczynami pożarów są najczęściej nieuwaga i lekkomyślność ludzi, wyrzucanie niedopałków papierosów, palenie ognisk w lesie oraz wypalanie nieużytków. Zdarzają się też umyślne podpalenia lasów.

Ścieżka powoli dobiega do punktu wyjścia.

Można jeszcze posiedzieć pod zadaszeniem, przeanalizować przebytą trasę, pooddychać świeżym powietrzem, posłuchać śpiewu ptaków.

Jeżeli zauroczyły Cię leżajskie lasy – wrócisz tu na pewno.

Serdecznie zapraszamy.
 
 

 


Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

Powrót

Jemioła jest coraz większym zagrożeniem dla lasów

Jemioła jest coraz większym zagrożeniem dla lasów

Coraz większym zagrożeniem dla lasów stanowi jemioła. Zamierają nie tylko pojedyncze drzewa, ale także całe drzewostany sosnowe, jodłowe, czy brzozowe. Naukowcy badają zjawisko, leśnicy monitorują zagrożenie i prowadzą działania zaradcze.

W Polsce stwierdzono trzy podgatunki jemioły, które występują tylko na określonych gatunkach drzew. Do niedawna najbardziej znana i najczęściej występująca – również w parkach i starych sadach - była jemioła pospolita typowa (Viscum album ssp. album). Gatunek ten rośnie na drzewach liściastych, takich jak topole, brzozy, lipy, klony, jabłonie, grusze i jarzęby, a nawet olsze (nie spotkamy jej za to na buku zwyczajnym, jesionie wyniosłym i dębach).

W ostatnich latach obserwowana jest jednak ekspansja jemioły pospolitej rozpierzchłej (Viscum album ssp. austriacum), która rośnie przede wszystkim na sosnach, rzadziej modrzewiach i świerkach oraz jemioły pospolitej jodłowej (Viscum album ssp. abietis), która rośnie tylko na jodłach.

Jemioła tradycyjnie kojarzona jest niemal wyłącznie z symbolem świąt Bożego Narodzenia, niektórym znane są jej szerokie właściwości lecznicze. Szkodliwe w odniesieniu do drzew właściwości jemioły wynikają z tego, że jemioła to ciepłolubny półpasożyt, który rozwija się na osłabionych czynnikami klimatycznymi drzewach, co tłumaczy jej ekspansję w ostatnich latach.

Państwowy Monitoring Środowiska

Problem występowania jemioły do niedawna nie stanowił dla leśników dużego problemu. Obecnie to bardzo poważne zagrożenie dla zdrowotności drzewostanów, a miejscami i trwałości lasów.

Początek tego problemu sięga kilku lat wstecz, kiedy to obserwowano niekorzystne dla lasu czynniki klimatyczne takie jak brak (za wyjątkiem 2020/2021) mroźnych i śnieżnych zim, obserwowany tzw. kompleks posuchy, czyli długotrwały brak opadów, niska wilgotność powietrza, występowanie skrajnie wysokich temperatur wraz z wąską amplitudą temperatur dnia i nocy (ciepłe noce), silna insolacja słoneczna, przesuszenie gleby, obniżenie poziomu wód gruntowych połączone z przerwaniem kapilarnej łączności z wierzchnimi warstwami gleby (brak możliwości pobrania wody z głębszych warstw gleby).

Czynniki te przyczyniły się do osłabienia kondycji drzew i drzewostanów oraz ekspansji jemioły, co obecnie miejscami powoduje zamieranie drzew i drzewostanów. Dodatkowo drzewa są osłabiane przez – w zależności od gatunku – przez jodły korniki jodłowe tj. jodłowiec krzywozębny, jodłowiec kolcozębny, jodłowiec Woroncowa, wgryzoń jodłowiec, a także smolik jodłowiec, a sosny są osłabione przez wzmożone występowanie kornika ostrozębnego. Zwiększona aktywność tych owadów powodowana jest także czynnikami klimatycznymi i związanym z nimi osłabieniem drzewostanów.

Jemioła kojarzona jest zwykle z kulistymi formami – rosnącymi na drzewach. Kuliste kopuły są najczęściej różnej wielkości, co świadczy o ich wieku. Owocujące obficie kule to już starsze, żeńskie osobniki (jemioła jest dwupienna – osobno występują osobniki żeńskie, a osobno męskie). Na nich znajdują się białe kuleczki, czyli owoce. Na drzewie rosną także inne stadia rozwoju jemioły – od ledwo skiełkowanych z nasion, po osobniki wyrosłe z odrośli.

Niewprawny obserwator może nie zauważyć oblepienia drzew przez jemiołę. Jest to półpasożyt, który ma zdolność do fotosyntezy – jest zielona i ma własny chlorofil. Początkowo korona drzewa jest zielona, z czasem to już jednak praktycznie sama jemioła, igliwie coraz bardziej szarzeje i opada w miarę zamierania drzewa, aż wreszcie dochodzi do obumierania drzewa.

Badania wskazują na to, że jemioła nie tylko wrasta w drzewo, ale ma też wpływ na różne procesy. Korzysta ona jednak i to „rozrzutnie” z wody pobieranej z gleby przez drzewo – ma to szczególnie negatywny wpływ w okresie suszy – podczas, gdy aparaty szparkowe igieł się zamykają, aby zmniejszać parowanie to jemioła nadal transpiruje. Znane są też badania, z których wynika, że jest wręcz pasożytem – w pewnym zakresie pobiera także składniki odżywcze od drzewa. W miejscach wnikania jemioły do drzewa może dochodzić też do zakażeń np. grzybami.

Jemioła systemem ssawek, a potem korzeni wrasta w drzewo, powoduje też zmiany techniczne drewna i różne zakłócenia metabolizmu. Dowiedziono, że szyszki z porażonych przez jemiołę drzew są mniejsze, a nasiona słabsze, co przekłada się na zamieranie siewek.

Jemioła generalnie prowadzi do osłabienia drzew, a po 20-30 latach może dochodzić do ich zamierania.

Nie jest możliwe pojedyncze usuwanie z poszczególnych osobników jemioły na drzewach w lesie. W leśnictwie oznaczałoby to usuwanie setek tysięcy, czy nawet milionów osobników z podnośników czy przez arborystów. Działaniem leśników jest tylko ograniczenie rozprzestrzeniania się jemioły przez zmniejszenie bazy nasion tj. wycinanie w ramach cięć sanitarnych lub planowych czynności gospodarczych silnie obłożonych jemiołą drzew (częściej w przypadku jodły), a czasem i drzewostanów (w przypadku sosny). To konieczność – dbałość o stan lasu i jego ochrona przed organizmami szkodliwymi to ustawowy obowiązek nadleśniczego – zapisany w art. 10 i 35 ustawy o lasach.

Charakterystycznym jest to, że wzmożone występowanie jemioły dotyczy drzew starych, dominujących w drzewostanie o bardziej nasłonecznionych wierzchołkach, na których chętnie siadają ptaki. Potwierdzają to wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska. Zdarza się, szczególnie w przypadku jodeł, że konieczne jest usuwanie dość grubych drzew – wszystkie jednak są poddane ocenie przed wycięciem.

W Lasach Państwowych w 2019 r. przeprowadzono inwentaryzację występowania jemioły w celu poznania skali zjawiska i jego natężenia w skali kraju. Wyniki potwierdzają, że jemioła rozprzestrzenia się z roku na rok, stanowiąc zagrożenie dla lasów.

Zinwentaryzowano wówczas w Lasach Państwowych 166 000 ha porażonych drzewostanów, w tym na terenie RDLP w Radomiu 14 250 ha. Dla porównania dane z kart sygnalizacyjnych i formularzy ochrony lasu w poprzednich latach wykazały występowanie jemioły na terenie RDLP w Radomiu w 2017 na pow. 697 ha, w 2018 r. – 1 340 ha, a w 2020 r. – 20 155 ha. Dla zobrazowania zjawiska przeciętna powierzchnia nadleśnictwa wynosi około 14 600 ha.

Leśnicy nie poprzestają na monitoringu i inwentaryzacji, stale doskonalą metody wspomagania służb terenowych w identyfikacji i odnajdywaniu drzew opanowanych przez jemiołę. Nasilenie zjawiska występowania jemioły w skali kraju, Europy i świata (w Polsce głównie pas w środku kraju przebiegający od zachodu na wschód) potwierdza to, że ekspansja tego ciepłolubnego gatunku ma zapewne związek z czynnikami klimatycznymi.

Zjawisko występowania jemioły jest stale monitorowane, działają specjalne zespoły zadaniowe, wspomagają je naukowcy, leśnicy – specjaliści z Zespołów Ochrony Lasu (specjalistycznych komórek terenowych, funkcjonujących w strukturze organizacyjnej LP, których zadaniem jest bieżąca ocena stanu zagrożenia środowiska leśnego). W ramach wsparcia terenowych służb leśnych oraz w związku z działaniami mającymi na celu ograniczenie zjawiska zamierania drzew i drzewostanów przy RDLP w Radomiu działa stały Zespół Zadaniowy do spraw monitorowania zamierania drzew i drzewostanów w aspekcie zmian klimatu, oraz wdrażania systemu wspomagania decyzji i ułatwienia wykonywania pracy przez służby terenowe w oparciu o GIS powołany.

W wyniku prac zespołu (rozpoczętych w ramach wcześniej funkcjonujących zespołów) inwentaryzacja zaatakowanych przez jemiołę i korniki drzew przeprowadzana jest z wykorzystaniem metody polegającej na analizie przetworzonych zobrazowań satelitarnych oraz zdjęć lotniczych, a także dronów. Ułatwia to służbom terenowych weryfikowanie i wyszukiwanie w terenie drzew, które muszą być wycięte, tak by ograniczyć rozprzestrzenianie się jemioły.

Wycinanie zamierających i opanowanych przez jemiołę i korniki drzew to jedyna znana dotychczas w leśnictwie metoda ograniczania zagrożenia dla drzew. Działania te są konieczne, aby zachować lasy w dobrym stanie zdrowotnym. To nie pierwsze i nie ostatnie zagrożenie, jakie dotyczy lasów, ale nie może ono pozostać bez działań zaradczych. Stad ważna jest także społeczna akceptacja zbudowana na wiedzy dotycząca działań leśników związanych z ochroną drzewostanów.

Ptaki rzadko korzystają z jemioły po ścięciu drzew, preferują pokarm znajdujący się na wierzchołkach drzew, natomiast już kilka godzin po ścięciu jemiołę – i owoce z nasionami, liście i młode pędy ogryza zwierzyna – to przysmak saren i jeleni. Po zjedzeniu nie stanowi już żadnego zagrożenia. Nie ma obaw, że zostawiona na dnie lasu jemioła stanowi nadal zagrożenie.

źródło: lasy.gov.pl