Wydawca treści
EDUKACJA PRZYRODNICZA
Informacja o zasadach postępowania przy organizowaniu zajęć z zakresu edukacji leśnej na terenach administrowanych przez Nadleśnictwo Leżajsk
Placówki oświatowe uzgadniają z Nadleśnictwem albo Leśnictwem termin , miejsce spotkania edukacyjnego, zakres czasowy i tematykę prelekcji.
Przed rozpoczęciem zajęć edukacyjnych, strony spisują stosowne porozumienie dotyczące zobowiązań ( wzór porozumienia stanowi załącznik nr 1).
Uczestniczący w spotkaniu pracownik Nadleśnictwa, informuje uczestników spotkania o potencjalnych zagrożeniach występujących w miejscu prowadzenia zajęć, zasadach pobytu na terenach leśnych.
Opiekun grupy, podpisuje oświadczenie o przyjęciu odpowiedzialności za bezpieczeństwo osób biorących udział w spotkaniu ( wzór oświadczenia stanowi załącznik nr 2 ),
W przypadku dłuższego pobytu, uczestnicy zajęć mogą spożywać posiłki, podawane przez firmę cateringową lub przygotowane z produktów przyniesionych przez siebie, wyłącznie na własne ryzyko.
Ścieżka przyrodniczo - edukacyjna
Ostoja bobrowa
Usytuowanie ścieżki edukacyjno - przyrodniczej.
Ścieżka przyrodniczo - edukacyjna usytuowana jest w leśnictwie Jelna, na obrzeżach miasta Leżajska. Trasa ścieżki liczy ok. 4 km i jest przeznaczona wyłącznie do ruchu pieszego. Pokonanie całej trasy i zapoznanie się z jej atrakcjami zajmie, w zależności od celu zajęć i tempa marszu, ok. 2-3 godziny.
Początek ścieżki znajduje się w siedzibie Nadleśnictwa Leżajsk leżącej przy głównej trasie z Leżajska do Sokołowa Młp., przy jej wylocie z Miasta.
Tutaj można zwiedzić ekspozycję spreparowanych zwierząt, posłuchać i przejrzeć multimedialną prezentację 30 gatunków ptaków, oglądnąć fotogramy przyrodnicze prezentujące piękno leżajskich lasów. Są na nich widoki z rezerwatów przyrody, dorodne drzewa, bagna, rozlewiska bobrowe i plantacje nasienne drzew leśnych.
Spreparowane okazy zwierząt to ofiary kłusowników, wypadków drogowych i innych zdarzeń losowych. Są tu tak cenne eksponaty jak: żubr, bieliki, zimorodki, wydry, bóbr, głuszce, cietrzew, czapla biała i inne. W prezentacji multimedialnej, łatwej do odtworzenia na monitorze ekranowym, możemy obejrzeć i posłuchać 30 gatunków ptaków zamieszkujących polskie lasy. Prezentacji fotograficznej towarzyszą głosy wydane przez ptaki w okresie godowym. Zobaczymy tu m.in.: żurawia, bociana, dudka, głuszca, cietrzewia, przepiórkę, ziębę i wiele innych. Słuchając ich melodyjnych głosów, poczujemy się jak wiosną w lesie.
W otoczeniu budynku Nadleśnictwa jest do zobaczenia kilkadziesiąt gatunków drzew i krzewów pochodzących z różnych kontynentów: Azji, Europy, Ameryki Płn. Tutaj też na parkingu można bezpiecznie pozostawić samochód i udać się na pieszą wędrówkę, której trasa rozpoczyna się i kończy właśnie koło budynku Nadleśnictwa. Łatwo tu dojechać od strony Sokołowa Młp., Łańcuta, Stalowej Woli czy Jarosławia. Nadleśnictwo Leżajsk jest również znane w Polsce z szerokiej bazy nasiennej. Funkcjonują tu cenne genetycznie plantacje nasienne drzew leśnych: modrzewia, sosny pospolitej, sosny czarnej, lipy drobnolistnej, olchy czarnej, daglezji, dęba bezszypułkowego i szypułkowego, brzozy brodawkowatej, a także wzorowo zagospodarowana szkółka leśna produkująca wysokiej jakości sadzonki. Po zapoznaniu się z licznymi gatunkami drzew i krzewów rosnących obok siedziby Nadleśnictwa, wychodzimy na szosę wiodącą do Sokołowa Młp. i po przejściu ok. 150 m skręcamy w lewo na oznakowaną ścieżkę. Zaprowadzi nas ona nad niewielki zalew o znamiennej nazwie Floryda. Stąd już kilka kroków nad rzeczkę Jagódka , gdzie od 1992 r. bytują bobry.
Na wstępie spotykamy opuszczoną ostoję bobrową. Przez kilka lat bobry zamieszkiwały rejon Wyspy Sosnowej. Zbudowały dużą tamę, powstało rozlewisko, a w brzegach wykopały nory mieszkalne.
Na wyspie i na brzegach wycinały dęby, buki, leszczynę. Nie przeszkadzało im sąsiedztwo wypoczywających nad Florydą ludzi, a nawet nocą odwiedzały zalew.
Zalanie terenu nie było jednak korzystne dla rosnących przy strumieniu starych olch, które uschły i trzeba je było usunąć. Po kilku latach, gdy już na brzegach bobry wycięły wszystkie drzewa liściaste, przeniosły się w górę strumienia, budując kolejne tamy. Może po kilku latach znowu tu powrócą.
Obok ostoi umieszczone są dębowe ławy, dla wypoczynku strudzonych wędrowców. Wokół rośnie bór mieszany z sosną i dębem, a w runie z orlicą, borówką czernicą i siódmaczkiem.
Tu możemy usłyszeć leśnych śpiewaków - kosa, drozda, rudzika i ziębę.
Zabezpieczenie leśnych upraw przed zwierzyną. Kolejnym obiektem na trasie ścieżki jest ogrodzona siatką uprawa dębowa. Leśnicy w celu zabezpieczenia młodych drzewek przed zgryzaniem przez sarny i jelenie muszą stosować, m.in. ogrodzenia, które są zdejmowane, gdy sadzonki osiągną ok. 2 m wysokości. Zwierzyna szczególnie lubi zgryzać młode pędy, pączki i listki dębów, buków i jesionów, powodując zahamowanie wzrostu drzewek a nawet ich obumieranie.
Po drugiej stronie ścieżki znajdują się zamieszkane ostoje bobrowe. Po kilkanaście metrów wzdłuż brzegów sterczą charakterystyczne, zastrugane w ołówek pnie po ściętych drzewach. Cały strumień jest kaskadowo zabudowany całym szeregiem tam. Niektóre z nich mają ponad 20 metrów długości i ok. 2 m wysokości. Są to niezwykle trwałe konstrukcje z gałęzi i mułu, które bobry codziennie konserwują i rozbudowują.
W powstałych rozlewiskach stoją stare olchy, wśród których spokojnie pływają kaczki krzyżówki, cyranki i łyski.
Część nor przebiega pod ścieżką i w czasie przechodzenia ludzi, zapada się.
Wiosną i latem bobry odżywiają się głównie roślinnością zielną rosnącą w wodzie i na brzegach. Jesienią ścinają wiele drzew liściastych, z których odcinają konary i zatapiają w wodzie. Są to ich magazyny żywności na zimę. Żywią się wówczas miazgą i łykiem z zatopionych gałęzi. Wiosną przychodzą na świat młode bobry, po 2 -4 od jednej samicy. Po osiągnięciu 3 lat życia muszą one migrować na nowe tereny, gdzie zakładają własne rodziny.
Bobry spełniają ważną rolę w przyrodzie:
- tworzą rozlewiska, w których znajduje środowisko życia wiele gatunków ryb, płazów i ptaków,
- hamują spływ wody, co powoduje podniesienie poziomu wód gruntowych i uwilgotnienie terenu,
- poprzez tamowanie wody zwiększają bezpieczeństwo pożarowe lasów.
Czasem jednak wchodzą w kolizję z interesami człowieka, zalewając grunty rolne i łąki, kopiąc nory w nasypach dróg i groblach stawów lub ścinając cenne gatunki drzew.
Wzdłuż całej trasy ścieżki spotykamy budki lęgowe, trocinowo-betonowe zbudowane wg projektu prof. R. Graczyka z Poznania. Ich częstymi mieszkańcami są: sikory, kowaliki, muchołówki żałobne, pleszki, krętoglowy a w pobliżu osad również szpaki i wróble. Ptaki chętnie korzystają z tych sztucznych dziupli, gdyż naturalnych jest w lesie za mało. Gatunki te nazywamy dziuplakami.
Są one bardzo pożyteczne dla lasu, ponieważ niszczą wiele szkodliwych owadów. W tym zakresie wyróżniają się sikory, które dziennie zjadają więcej niż same ważą.
Po kilkudziesięciu metrach dochodzimy do uroczego, śródleśnego bagna. Tutaj z pomostu widokowego możemy podziwiać roślinność bagienną z pałką wodną, trzciną, strzałką wodną.
W wodzie lub na brzegach można zobaczyć zaskrońce i żaby, a do słońca wygrzewające się żmije zygzakowate i jaszczurki zwinki. Jest tu też dużo ptaków wodnych, a na sąsiednich olchach, spostrzegawczy turysta może wypatrzyć misterne gniazdo wilgi (przypominające zawieszony na gałązce koszyk) i usłyszeć jej melodyjne pogwizdywanie. Na grubych, sosnowych konarach często przesiadują myszołowy polujące na myszy i jaszczurki. Tutaj wieczorem w maju możemy posłuchać koncertu żab i być aktywnym uczestnikiem tańca komarów...,
Z pomostu udajemy się linią oddziałową w kierunku szosy. Po drodze spotykamy zbiorowisko roślinne zwane olsem. W górnym piętrze lasu występuje olcha czarna, wśród krzewów znajdujemy kruszynę i jarzębinę, a na skraju trzmielinę. W runie występują kaczeńce, paprocie, psianka.
Obok oglądamy świerczynę posadzoną na gruncie porolnym. Tworzy ona tak gęsty drzewostan, że w warstwie runa, z powodu braku światła występuje niewiele roślin. Rosną tu tylko mchy, a na obrzeżach szczawik zajęczy.
Przed szosą, po lewej stronie oglądamy sztuczne odnowienie bukowe posadzone w starodrzewiu sosnowym. Buk w młodym wieku dobrze znosi ocienienie, dlatego może rosnąc pod innymi drzewami. Po prawej stronie, w uprawie leśnej widzimy dorodne krzaki żarnowca miotlastego - rośliny motylkowej o pięknych złocistożółtych kwiatach.
Obok szosy znajdują się ławy i stoły dla wypoczynku strudzonych wędrowców.
Na tablicy poglądowej możemy zapoznać się z opisami zwierząt zamieszkujących leżajskie lasy, a występują w nich m. in. jelenie, sarny, daniele, dziki, wilki, lisy, borsuki, oraz wiele gatunków ptaków: sowy, dzięcioły, sikory, muchołówki, kruki, dudki, kosy, drozdy, myszołowy i inne.
Pamiętajmy, ze zwierzęta są gospodarzami w lesie, a ludzie tylko gośćmi. Dlatego nie płoszmy ich, nie niszczmy gniazd i nie zabierajmy młodych do domu.
Po odpoczynku ruszamy dalej. Przechodzimy przez 80 letni drzewostan, gdzie w runie pospolicie występuje borówka czernica, tak chętnie przez nas zbierana. Dalej spotykamy paśnik do dokarmiania zwierzyny i lizawki, w których podawana jest sól. Zwierzyna leśna w czasie ciężkich, śnieżnych zim wymaga pomocy człowieka. Myśliwi wykładają w paśnikach siano, owies w snopach i liściarkę (to suszone pędy malin, drzew liściastych lub topinamburu), a do korytek umieszczonych obok wsypują ziarno zbóż i żołędzie. Z paśników chętnie korzystają: jelenie, daniele, sarny.
Wzdłuż ścieżki spotykamy naturalne odnowienie jodły i buka. Są to gatunki ciężkonasienne i w młodości dobrze znoszą ocienienie. Dlatego też same obsiewają się pod starymi drzewami, tworząc zwarte łany młodych drzewek. Leśnicy stopniowo wycinają dojrzałe drzewa, dopuszczając w ten sposób więcej światła do dna lasu. Po kilkunastu latach, gdy odnowienie naturalne osiągnie kilka metrów wysokości, usuwa się całkowicie drzewa z górnej warstwy i młody las zajmuje miejsce starego.
Obok, na uprawie leśnej widzimy inny sposób zabezpieczenia sadzonek dęba przed zgryzaniem przez zwierzynę - to zakładanie osłonek. Wewnątrz osłonki panuje swoisty mikroklimat (trochę jak w szklarni).
Drzewko nie jest zgryzane i szybciej rośnie, a gdy osiągnie wysokość ponad 1,50 m i zwierzyna nie może już zniszczyć pędu szczytowego, osłonkę zdejmujemy, a wiotkie drzewko przywiązujemy do palika.
Teraz przechodzimy w kierunku dojrzałych drzewostanów dębowo-sosnowych z domieszką buka, graba, brzozy rosnących na siedliskach lasu mieszanego. Tutaj w podszycie pospolicie występuje leszczyna, rzadziej głóg. W runie spotykamy łany konwalii majowej, dąbrówkę rozłogową, a wiosną zawilca gajowego. W starych, próchniejących drzewach dzięcioły wykuwają co roku nowe
dziuple. Tu można zobaczyć dzięcioła czarnego - największego dzięcioła w Polsce oraz inne gatunki dzięciołów - pstre i zielone.
Po drugiej stronie ścieżki oglądamy szybko rosnące, młode daglezje zielone. Jest to gatunek pochodzący z Ameryki Północnej, podobny do naszej jodły. W swojej ojczyźnie osiąga potężne rozmiary, nawet ponad 70 metrów wysokości i ok. 2 metrów średnicy pnia. Obok rośnie młodnik na pożarzysku. Młody las spalił się tutaj ok. 8 lat wcześniej. Na części powierzchni jako pierwsza obsiała się brzoza, która jest gatunkiem lekkonasiennym, pionierskim, a jej nasiona są przenoszone przez wiatr na znaczne odległości. Pozostałą część leśnicy obsadzili sosną, modrzewiem, daglezją i dębem.
Dalej na skrzyżowaniu dróg leśnych stoi pojedynczy dąb, a na nim mała kapliczka Św. Huberta - patrona myśliwych i leśników.
Po lewej stronie ścieżki oglądamy naturalne odnowienie dęba, który również w młodości dobrze znosi częściowe ocienienie. Zbyt gęste, dębowe podrosty muszą być stopniowo przerzedzone, a rosnące nad nim drzewa z czasem usunięte.
Wychodzimy na otwartą przestrzeń. Nad rozległymi uprawami leśnymi trzepocze i śpiewa skowronek borowy zwany lerką. Wtóruje mu świergotek drzewny. W głębi uprawy stoi czatownia myśliwska zwana amboną. Stąd myśliwi przeprowadzają niezbędny odstrzał zwierzyny, aby zachować równowagę pomiędzy ilością zwierzyny, a środowiskiem jej bytowania. Nadmiar zwierzyny mógłby zniszczyć młody las i uprawy rolne. Do odstrzału przeznaczone są sztuki słabe, chore i o zdeformowanym porożu.
Tutaj pod dębami możemy odpocząć i przy pomocy tablicy zapoznać się z najczęściej spotykanymi owadami leśnymi. Jedne z nich są pożyteczne dla lasu, np. mrówka rudnica, biegacze, przekrasek, a inne szkodliwe, niszczące las: brudnica, poproch cetyniak, strzygonia, barczatka, korniki, cetyńce, szeliniak.
Leśnicy podobnie jak rolnicy dojrzałe zboże, ścinają stare drzewa, aby uzyskać zdrowe drewno. W celu tzw. wymiany starego lasu na młody stosuje się określone rodzaje cięć w zależności od żyzności siedliska i składu gatunkowego drzewostanu. Zamieszczona obok tablica obrazuje nam kilka sposobów:
- na siedliskach borowych z sosną, stosuje się tzw. zręby zupełne, gdzie na określonej powierzchni jednorazowo usuwa się wszystkie drzewa dojrzałe, a w ich miejsce sztucznie sadzone są gatunki światłożądne: sosna, modrzew, brzoza.
Na siedliskach żyźniejszych, w lasach liściastych i mieszanych stosowane są tzw. cięcia gniazdowe, polegające na wycięciu niewielkich (kilkanaście arów) powierzchni gniazd i posadzeniu na nich gatunków wymagających ocienienia bocznego - dąb, buk. W osłonie starych drzew rosną kilka, kilkanaście lat. Następnie usuwamy pozostały drzewostan i wprowadzamy gatunki światłożądne.
Na siedliskach bardzo żyznych las odnawia się sam. Rosną tam przede wszystkim gatunki cienioznośne - buk i jodła, które obsiewają się pod okapem starych drzew. W miarę upływu czasu młode drzewka potrzebują coraz więcej światła. Dlatego też stopniowo usuwa się dojrzały drzewostan, stwarzając warunki wzrostu dla nowego pokolenia lasu.
Po odpoczynku przechodzimy wzdłuż młodnika sosnowego, który jest poprzecinany pasami przeciwpożarowymi. Zapobiegają one rozprzestrzenianiu się ognia na całą powierzchnię. Pasy są corocznie przeorywane. Zakładamy je również wzdłuż dróg publicznych.
Pożary każdego roku powodują ogromne straty w lasach. Płoną drzewa, krzewy, runo.
W ogniu giną zwierzęta, ptaki, pożyteczne owady i mikroorganizmy glebowe, a ogromne ilości dymu zanieczyszczają powietrze.
Przyczynami pożarów są najczęściej nieuwaga i lekkomyślność ludzi, wyrzucanie niedopałków papierosów, palenie ognisk w lesie oraz wypalanie nieużytków. Zdarzają się też umyślne podpalenia lasów.
Ścieżka powoli dobiega do punktu wyjścia.
Można jeszcze posiedzieć pod zadaszeniem, przeanalizować przebytą trasę, pooddychać świeżym powietrzem, posłuchać śpiewu ptaków.
Jeżeli zauroczyły Cię leżajskie lasy – wrócisz tu na pewno.
Najnowsze aktualności
Podsumowanie roku 2020
Podsumowanie roku 2020
Chcemy się podzielić z Wami osiągniętymi zamierzeniami, oraz omówić zrealizowane leśne cele.
Dane ekonomiczne, przychody
1. Przychody Lasów Państwowych za rok 2020 r. wyniosły 8,6 mld zł i były niższe o 537 mln zł niż w roku poprzednim. To przede wszystkim następstwa wiosennego zastoju w przemyśle drzewnym, spowodowanego pandemią COVID-19 i „zamrożeniem” gospodarki. Producenci tarcicy, płyt, papieru i opakowań, stolarki budowlanej czy mebli znacznie ograniczyli w I i II kwartale ub.r. zamówienia drewna lub wycofali się z już podpisanych umów, co uderzyło w największego dostawcę tego surowca, czyli Lasy Państwowe. W reakcji na to ograniczyliśmy koszty aż o 756 mln zł. Mniejsze pozyskanie drewna przełożyło się na niższe koszty usług leśnych zamawianych na zewnątrz przez Lasy, wstrzymano też zaciąganie nowych zobowiązań, odłożono na później część planowanych inwestycji, delikatnie zmniejszyło się zatrudnienie, niestety dla pracowników spadło też średnie wynagrodzenie. W efekcie podjęcia niekiedy bardzo trudnych decyzji, w niepewnym przyszłym otoczeniu, dotyczących cięcia kosztów, ale przede wszystkim wypracowania odpowiednich przychodów, wynik finansowy brutto za rok 2020 wyniósł 527 mln zł.
2. Pomimo kryzysowej sytuacji w roku 2020, zachowaliśmy stabilność i zdolność do regulacji zobowiązań dzięki wdrażanym działaniom oszczędnościowym, cięciu kosztów, rezygnacji z części inwestycji lub odłożeniu zadań w czasie. Przetrwaliśmy najgorszy okres, zrealizowaliśmy wszystkie niezbędne zadania z zakresu gospodarki leśnej. Pierwsze kwartały 2020 r. były najtrudniejsze od co najmniej 20 lat, przede wszystkim ze względu na to, że przyczyny kryzysu leżały poza sferą gospodarczą, a jego wybuch i przebieg wszystkich zaskoczyły. Podjęliśmy szereg decyzji, ale najważniejsze jest to, że zaciskając pasa nie odpuściliśmy tych prac, które są niezbędne dla zachowania lasów w dobrej kondycji i przystosowania ich do wyzwań klimatycznych.
Działania antykryzysowe LP
1. Mimo znacznego spadku przychodów, Lasy Państwowe zachowały płynność dzięki adekwatnej redukcji kosztów. Z początkiem kwietnia zostały wstrzymane wszelkie nowe przetargi, zakupy i inwestycje poza rozpoczętymi wcześniej oraz ograniczone wydatki
administracyjne. Zostało zoptymalizowane zatrudnienie, wdrożony został jednocześnie proces odchodzenia na emeryturę pracowników, którzy już nabyli w 2020 r. uprawnienia emerytalne. Na koniec roku 2020 w LP pracowało 25 937osób – o blisko 332 osoby mniej niż na koniec 2019 roku. Miał miejsce również spadek średniego wynagrodzenia za rok 2020.
2. Wsparcie dla partnerów z sektora drzewnego
W związku z kryzysem na rynku drzewnym w następstwie pandemii COVID-19, wprowadziłem w życie kilka korekt zarządzenia o zasadach sprzedaży drewna oraz wydałem niezbędne decyzje. Miały one na celu przede wszystkim wsparcie przedsiębiorców w obliczu trudnej sytuacji na rynku drzewnym, m.in. poprzez wydłużenie im terminów płatności i przedłużenie terminów realizacji zawartych umów sprzedaży drewna. W oparciu o ustawę z dnia 14 maja 2020r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Tarcza 3.0), po decyzji Komisji Europejskiej notyfikującej tę ustawę, Lasy Państwowe uzyskały prawną możliwość umorzenia przedsiębiorcom, którzy przekładali termin odbioru zakontraktowanego drewna albo w ogóle rezygnowali z odbioru jego części lub realizacji całej umowy, należnych odsetek, rezygnacji z naliczania rekompensat od opóźnień w transakcjach handlowych (40, 70, 100 euro) oraz odstąpienia od naliczania kar umownych. Uruchomiliśmy już procedury sprzedaży drewna na rok 2021 r., w których - w stosunku do procedur na rok 2020 – optymalnie wydłużyliśmy okres naliczania tzw. historii zakupów do 2,5 roku oraz ustaliliśmy nowe korytarze cenowe.
Realizacja zadań na rzecz lasu i współpraca z sektorem usług leśnych
1. Lasy Państwowe starały się też w możliwie szerokim zakresie zabezpieczyć front robót dla prywatnych zakładów usług leśnych, wykonujących prace na zlecenie nadleśnictw. Tak, by ułatwić przedsiębiorcom leśnym przetrwanie wiosennej zapaści i zachowanie płynności do czasu powrotu do poziomu pozyskania drewna zbliżonego do normalnego. Część prac została odłożona na późniejsze miesiące. Inna sprawa, że w przypadku niektórych prac staje się to normą z zupełnie innego powodu – zmian
klimatycznego bilansu wodnego (np. już ok. 40 proc. corocznych nasadzeń jest dokonywanych jesienią, ze względu na lepsze warunki dla nowych drzewek niż wiosną, gdy coraz częściej występuje susza). Koniec końców, mimo pewnych przesunięć, najważniejsze zaplanowane zadania z zakresu hodowli i ochrony lasu czy ochrony przyrody zostały zrealizowane. Do końca grudnia 2020 r. wykonaliśmy odnowienia i zalesienia na 60,6 tys. ha, przekraczając nawet nieco ubiegłoroczny plan. Podobnie było w przypadku przebudowy gatunkowej drzewostanów (wykonana na 3430 ha), poprawek i uzupełnień (4308 ha) czy wprowadzenia podszytu (327 ha – tu o ponad 11 proc. więcej ponad plan). W przypadku odnowień i zalesień warto podkreślić, że 5600 ha z nich stanowiły odnowienia naturalne i naturalna sukcesja (o 24 proc. więcej ponad plan na 2020 r.).
Ochrona lasów
1. W 2020 r. Lasy Państwowe przeprowadziły przetarg na usługi lotnicze w lasach, w wyniku którego wyczarterowano na 2021 r.: 30 samolotów gaśniczych, 2 patrolowe oraz 5 śmigłowców. Ww. sprzęt zostanie wykorzystany do prowadzenia akcji patrolowo- gaśniczych oraz do wielkopowierzchniowych zabiegów agrolotniczych. Z tego tytułu Lasy Państwowe wydatkują rocznie 30 mln zł. Lasy Państwowe są jedyna służbą leśną w Unii Europejskie, która dysponują taką flotą.
2. W ramach projektu „"Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczanie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów" (2016-2022), planowane jest wykonanie budowy 70 dostrzegalni, modernizacji 54 dostrzegalni, zakup 171 zestawów sprzętu do wykrywania pożarów, budowa 12 stacji meteorologicznych, doposażenie 36 punktów alarmowo- dyspozycyjnych, zakup 67 samochodów patrolowo-gaśniczych. Powyższe wskaźniki zrealizowano dotychczas na łącznym poziomie 78% za kwotę 51 mln zł.
3. Nasze samoloty i sprzęt naziemny były wykorzystane w gaszeniu pożaru w Biebrzańskim Parku Narodowym w okresie od 20 do 26 kwietnia 2020 r. Przedstawiciele Lasów Państwowych aktywnie uczestniczyli w pracach sztabu akcji na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Podczas całych działań gaśniczych użyte w akcji samoloty M-18 Dromader wylatały łącznie 145 godzin 09 minut i dokonały 171 zrzutów wody. Była to największa lotnicza interwencja przeciwpożarowa w Polsce od czasu dramatycznej operacji w sierpniu 1992 roku, gdy paliły się lasy koło Kuźni Raciborskiej. W działaniach na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku uczestniczyło 6 samolotów gaśniczych typu PZL M-18B „Dromader”, 7 pilotów i 4 mechaników. W operacji wzięły udział także 2 śmigłowce gaśnicze zadysponowane z RDLP w Katowicach oraz RDLP w Toruniu. Śmigłowce wylatały łącznie 34 godziny 18 minut i wykonały 813 zrzutów wody, a do ich obsługi zaangażowanych było 3 pilotów i 2 mechaników. Łącznie z powietrza podano około 870 000 l wody w 984 zrzutach. Ze strony Lasów Państwowych w udział w działaniach naziemnych zaangażowanych było 21 pracowników, 3 lekkie samochody patrolowo-gaśnicze Lasów Państwowych oraz ciągnik z pługiem do wyorywania pasów izolacyjnych. W ramach prowadzonej akcji okoliczne nadleśnictwa przekazały z baz sprzętów ponad 300 sztuk podręcznego sprzętu gaśniczego. Powyższe działania zostały sfinansowane ze środków finansowych Lasów Państwowych.
4. Opracowany został Kompleksowy program przeciwdziałania procesom zamierania lasów w Polsce oraz podjęcia działań mitygacyjnych w perspektywie do 2030 roku, który został przekazany Ministrowi Środowiska.
Ochrona przyrody
- we wszystkich nadleśnictwach Lasów Państwowych wprowadziliśmy zasady mające na celu minimalizowanie wpływu gospodarki leśnej na stanowiska lęgowe ptaków;
- w nowopowstałym Ośrodku Hodowli Cietrzewia w Nadleśnictwie Spychowo stosunkowo szybko osiągnęliśmy wysoką udatność lęgów cietrzewia (96 młodocianych osobników). Ośrodek powstał w ramach realizacji projektu „Czynna ochrony cietrzewia na gruntach w zarządzie Lasów Państwowych w Polsce”;
- w Wolierowej Hodowli Głuszca w Nadleśnictwie Wisła (RDLP Katowice) zakończyliśmy budowę dodatkowej woliery hodowlano-adaptacyjnej do lęgów i odchowu głuszców na potrzeby restytucji gatunku w Lasach Państwowych. Inwestycja ma na celu istotne zwiększenie udatności lęgów głuszca;
- zakończyliśmy projekt realizowany w latach 2017-2020 przez LBG Kostrzyca pn. ”Identyfikacja molekularna (barkodowanie) oraz bankowanie wybranych gatunków roślin Puszczy Białowieskiej” , który określał w 2017 zakres, część założeń metodycznych oraz przekazywał informacje dot. lokalizacji stanowisk populacji roślin do zbioru tkanek i nasion;
- w wyniku realizowanego projektu czynnej ochrony rybołowa, w 2020 roku zanotowano o 5 rewirów więcej zajętych przez rybołowy, niż w 2017 roku;
- w 2020 r. w Nadleśnictwie Głusko na platformie zamontowanej w projekcie LIFE pierwszy raz od 10 lat pojawiła się para rybołowów, która wyprowadziła lęg;
- w ramach projektu udało się zrealizować m.in.: montaż 22 platform dla rybołowów na słupach oraz 2 czatownie (birdwatching);
- w ramach projektu ochrony żubra przetransportowaliśmy 18 żubrów do Andaluzji, celem utworzenia tam populacji.
Udostępnianie lasu, turystyka
- Przeprowadziliśmy z ogromnym sukcesem pilotaż udostępnienia 46 obszarów leśnych dla bushcraftowców i surwiwalowców. Pilotaż został podsumowany rocznym badaniem ewaluacyjnym. Został oceniony bardzo pozytywnie zarówno przez użytkowników jak i leśników. Efektem pilotażu jest wprowadzany od 1 maja br., ogólnopolski program „Zanocuj w lesie”;
- Zakończyliśmy etap inwentaryzacji szlaków turystycznych znajdujących się na gruntach Lasów Państwowych. Dzięki temu mamy pełną bazę obiektów turystycznych na terenach zarządzanych przez Lasy Państwowe, naniesioną na mapy udostępnione w Banku Danych o Lasach. Baza zasili leśny przewodnik turystyczny – czaswlas.pl, który zostanie uruchomiony na przełomie maja i czerwca br.;
- Zakończyliśmy pierwszy etap inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego będącego w zarządzie Lasów Państwowych, polegający na weryfikacji danych dotyczących obiektów wpisanych do rejestru zabytków, pomników historii, parków kulturowych oraz obiektów z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO – w efekcie powstała mapa - geoprzestrzenna baza ww. zabytków; Mała retencja nizinna i górska
1. W ramach realizowanego projektu „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich”
zrealizowano i rozliczono 175 szt. obiektów/ zadań w projekcie
wskaźnik pojemność obiektów małej retencji wyniósł: 253 238 m3
wskaźnik objętość retencjonowanej wody wyniósł: 149 259 m3
2. „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”
zrealizowano i rozliczono 181 szt. obiektów/ zadań w projekcie
(wskaźnik pojemność obiektów małej retencji wyniósł: 783 465,71 m3
wskaźnik objętość retencjonowanej wody wyniósł: 581 519,71 m3
Leśne Gospodarstwa Węglowe
Prowadzimy od 2016 r. program Leśnych Gospodarstw Węglowych, będący projektem strategicznym w „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” i kluczowym w polityce klimatycznej państwa. To eksperymentalne przedsięwzięcie, realizowane testowo na powierzchni w sumie 12 tys. ha w 23 nadleśnictwach, polegające na prowadzeniu tzw. działań dodatkowych (modyfikacja standardowej praktyki gospodarki leśnej), by zwiększyć ilość CO2 pochłanianego „normalnie” przez dany obszar leśny. Przede wszystkim jest to w tej chwili unikatowe przedsięwzięcie badawcze, bowiem działaniom terenowym towarzyszą badania i prace mające przystosować stosowany w świecie model obliczania pochłaniania CO2 przez lasy (Carbon Budget Model of the Canadian Forest Sector) do warunków lasów środkowoeuropejskich. Naukowcy szacują, że testowe powierzchnie pochłoną w wyniku naszych działań do roku 2030 dodatkowy 1 mln ton CO2. Biorąc pod uwagę, że kryteria przydatności dla LGW spełnia potencjalnie około 1 mln ha lasów w zarządzie LP, w przyszłości potencjalne korzyści byłyby znaczne i istotne dla bilansu węglowego Polski. Lasy Państwowe samodzielnie finansują w całości projekt LGW: dotychczasowe koszty działań dodatkowych wyniosły około 11,6 mln, a badań towarzyszących projektowi – 31,6 mln zł. Do współpracy przy projekcie LGW zaangażowaliśmy także liderów polskiej gospodarki, m.in. PKN Orlen, Grupę Lotos, JSW, KGHM Polska Miedź, Budimex, Energę, PLL LOT i innych. Partnerzy nie finansują projektu, lecz nabywają certyfikaty – Jednostki Dwutlenku Węgla – odpowiadające ilości CO2 pochłoniętego już i do roku 2030 przez obecne LGW, a środki z tego tytułu przeznaczamy w całości na wskazane przez nich i uzgodnione z nimi projekty związane z ochroną przyrody, edukacją leśną, turystyką leśną itp. (jest to dodatkowy, przyrodniczo-społeczny aspekt LGW).
Działania zrealizowane, dzięki nabyciu certyfikatów przez ww. firmy:
- Modernizacja ścieżki edukacyjnej „W krainie pszczyńskiego żubra” (Nadleśnictwo Kobiór) – Jastrzębska Spółka Węglowa;
- Budowa drewnianej wieży widokowej (Nadleśnictwo Kliniska) – Budimex;
- Zakup gruntu pod zalesienia (Nadleśnictwo Lubin) – KGHM Polska Miedź, Grasp Group;
- Ochrona miejsca bytowania żurawia pospolitego poprzez rewitalizację siedlisk wilgotnych i poprawę zdolności retencyjnej stawów paciorkowych (Nadleśnictwo Starogard) – PLL LOT;
- Wsparcie projektu Bociany Czarne Online – Energa;
- Realizacja ścieżki edukacyjnej – zakup hoteli dla owadów (Nadleśnictwo Wipsowo) – Egger Biskupiec;
- Wsparcie działań z zakresu odnowienia lasu na obszarach poklęskowych (Nadleśnictwo Runowo) – BNP Paribas;
- Doposażenie zakątka pszczelarza w leśnym arboretum Warmii i Mazur (Nadleśnictwo Kudypy) – Lokaty Ziemskie, Fundacja Ochrony Środowiska OZE.
„Pszczoły wracają do lasu”
Zrealizowane zostały następujące główne cele projektu: rozpoznanie sezonowego rozkładu zasobów pokarmowych pszczół w różnych środowiskach leśnych; rozpoznanie bioróżnorodności gatunkowej roślin pokarmowych pszczół w różnych środowiskach leśnych; rozpoznanie sezonowego rozkładu kwitnienia roślin pokarmowych pszczoły miodnej na obszarach zdominowanych przez lasy; opracowanie założeń ochrony dziko żyjących rodzin pszczoły miodnej w lasach; opracowanie zaleceń do zasad i instrukcji regulujących gospodarkę leśną, mających na celu aktywna ochronę owadów zapylających w lasach; opracowanie zasad udostępniania obszarów leśnych pod pasieki wędrowne i stacjonarne tak aby nie stały się one konkurencją dla dziko żyjących pszczół i innych zapylaczy; przeprowadzenie badań przynależności podgatunkowej pszczół w pasiekach biorących udział w projekcie; propagowanie i podnoszenie wiedzy na temat zagrożeń i potrzeb ochrony pszczół a także odpowiedzialnego pszczelarstwa wśród pracowników Lasów Państwowych oraz przygotowanie metodyki i materiałów do edukacji społeczeństwa poprzez ośrodki edukacyjne Lasów Państwowych; organizacja konferencji, studiów podyplomowych, szkoleń i warsztatów upowszechniających wiedzę o pszczołach i pszczelnictwie. W 2020 r. projekt został zakończony i w jego efekcie zostały opracowane zasady „Ochrona owadów zapylających w lasach” wraz z zaleceniami stanowią propozycję ich wprowadzenia do Instrukcji Ochrony Lasu oraz „Ochrona owadów zapylających w lasach w zakresie urządzania lasu oraz hodowli lasu” wraz z zaleceniami do praktyki leśnej są propozycją ich wprowadzenia do Zasad Hodowli Lasu oraz Instrukcji Urządzania Lasu.
Krajowy Plan Odbudowy
(elementem Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, czyli planu odbudowy unijnej gospodarki po kryzysie związanym z pandemią COVID-19) Lasy Państwowe zaproponowały 21 projektów o łącznej wartości ponad 2 mld zł. Dotyczą one m.in.: efektywności energetycznej oraz produkcji energii i elektromobilności. Pozostałe będą propozycją Lasów Państwowych do realizacji z udziałem środków pochodzących z Funduszy Spójności, Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, PROW, LIFE oraz Regionalnych Programów Operacyjnych.
Zadania dodatkowe
1. Przekazaliśmy jednostkom OSP ok. 300 tys. zł. na zakup sprzętu.
2. Realizowaliśmy wspólne przedsięwzięcia drogowe z samorządami na kwotę ponad 4 mln zł (w ubiegłym roku było to dużo mniej ze względu na pandemię i związane z nią oszczędności). Na przyszły rok zaplanowaliśmy na ten cel ok. 27, 5 mln zł. W latach 2016-2019 Lasy Państwowe przekazały z funduszu leśnego oraz środków własnych nadleśnictw w sumie 208 mln zł. To poważne wsparcie dla gmin, zwłaszcza biedniejszych, które często tylko dzięki środkom finansowym z Lasów Państwowych są w stanie sfinansować zaniedbane od lat inwestycje drogowe.
3. Wspieraliśmy właścicieli lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa w zakresie uprzątania powierzchni poklęskowych – na koniec 2020 roku uporządkowano ponad 5 tys. ha prywatnych lasów. Przekazaliśmy na ten cel do tej pory 30 mln zł.
4. Wsparliśmy służbę zdrowia w walce z COVID-19 kwotą około 4 mln zł.
5. Wsparliśmy 43 starostwa w zakresie nadzoru nad lasami prywatnymi, dofinansowując przygotowanie uproszczonych planów urządzenia lasów dla właścicieli lasów prywatnych (objęły powierzchnię 104 tys. ha) przekazując kwotę ponad 2 mln zł.
6. W ramach walki z ASF na polecenie wojewodów sfinansowaliśmy budowę 263 km płotów za kwotę 4,5 mln zł. W ośrodkach hodowli zwierzyny Lasów Państwowych wyeliminowaliśmy 25.657 dzików, z czego w ramach odstrzału sanitarnego 8.917 szt.
7. Pomimo konieczności przekazywania gruntów Lasów Państwowych na potrzeby obronności, czy też budowy dróg, wzrosła powierzchnia lasów w zarządzie LP o 2 620 ha, w stosunku do roku 2019 (dzięki nabywaniu gruntów m. in. w ramach pierwokupu).
To jedynie przykłady wybrane spośród wielu działań prowadzonych i finansowanych przez Lasy Państwowe, które są przedsięwzięciami dodatkowymi w odniesieniu do realizacji ustawowych zadań Lasów i są wypełnianiem przez nie zadań należących do administracji publicznej (która na zasadzie casusu w rzeczywistości scedowała je na LP). Są one przy tym niezmiernie ważne z punktu widzenia dobra ogólnonarodowego i wszystkich obywateli, a także środowiska naturalnego. Nie sposób sobie wyobrazić, by tego rodzaju projektów nie realizować (choćby w zakresie ochrony zagrożonych gatunków). Oznacza to, że w przypadku niemożności ich dalszego finansowania przez LP, koszty spadłyby na budżet państwa.
Wielość przedstawionych powyżej zadań i projektów (jak już niejednokrotnie zaznaczałem) była możliwa do osiągnięcia i zrealizowania dzięki zaangażowaniu pracowników. Drogie Koleżanki i drodzy Koledzy dajecie nam jako kierownictwu szansę na wdrażanie pomysłów i decyzji, które po zrealizowaniu tworzą obraz Lasów Państwowych jako organizacji daleko wykraczającej ponad przeciętność. Efektem końcowym jest zasłużone prawo naszej leśnej społeczności do dumy ze wspólnych osiągnięć.
Z leśnym pozdrowieniem Darz Bór!
Andrzej A. Konieczny
Dyrektor Generalny Lasów Państwowych
